Czy badanie wariograficzne ma wartość dowodową w procesie karnym?

Badania wariografem/poligrafem prowadzane w celu procesowym, jak to wynika z Kodeksu postępowania karnego, służy:

- ograniczeniu kręgu osób podejrzanych (art.192a § 2kpk),

- ustalenie wartości dowodowej ujawnionych śladów (art.192a § 2kpk),

- wykazaniu związku emocjonalnego między osobą badaną, a czynem przestępnym, będącym przedmiotem procesu (art. 199a kpk).

Nie jest więc dowodem bezpośrednim, to znaczy takim, jak choćby dowód w postaci linii papilarnych identyfikujący taki ślad linii naniesiony na określony przedmiot z określoną osobą lub dowód z badania DNA, identyfikujący niezbicie przedmiotową wydzielinę z określonym człowiekiem.

Czy wynik badania wariograficznego/poligraficznego może posłużyć za dowód w sprawie karnej?

Każda wypowiedź, każdy przedmiot, każda ekspertyza może być uznana za dowód w sprawie, w zależności od swobodnej decyzji Sądu. W polskim sądownictwie uznawane są jako procesowe, wyniki badań poligraficznych, prowadzonych w formie ekspertyzy przez biegłego z listy Sądu. Największą popularność wariograf, zwany tam poligrafem, zyskał w Stanach Zjednoczonych oraz Japonii, gdzie jego wyniki badania uznawane są jako dowód w sprawie.

Decydując się na takie badanie należy pamiętać, że nie może być więc ono jedynym dowodem, choćby tylko dlatego, że samo postępowanie karne może być powodem wzmożonego stresu u osoby oskarżonej, nawet jeśli jest niewinna.

Silne emocje mogą zaburzać wynik badania wariografem na niekorzyść oskarżonego. Również w przeciwnym kierunku pojawiają się komplikacje, wynikające choćby z prób oszukania biegłego wariografisty. Dlatego dla udowodnienie winy konieczne jest uzyskanie innych dowodów, bardziej bezpośrednich niż wynik badania na wariografie/poligrafie. Jednak prawidłowo przeprowadzona ekspertyza może skutecznie ograniczyć zakres osób podejrzanych, a jeszcze pewniej – wskazać osobę niewinną. Dowodów bezpośrednich może dostarczyć doświadczony prywatny detektyw. Dzięki jego działaniom możliwe jest zgromadzenie stuprocentowych dowodów.

Jak korzystać z wyników badania wariograficznego/poligraficznego w procesie i przed procesem?

Obecnie w polskiej procedurze karnej wynik badań wariograficznych jest uznawany w takich zakresach, jak na wstępie. Według artykułu 171 § 5 w punkcie drugim kodeksu postępowania karnego znajduje się zakaz stosowania środków technicznych, które mają na celu kontrolę nieświadomych reakcji organizmu, ale tylko w związku z procesowym przesłuchaniem osoby.

Niestety, w procesie dowodzenia wielu sędziów, ale także prokuratorów, z bliżej nieznanych powodów, rzadko korzysta z usług biegłych wariografistów i niechętnie wydają postanowienie na przeprowadzenie ekspertyzy wariograficznej/poligraficznej.

I tutaj pole do popisu ma prywatny detektyw, używający na co dzień wariografu/poligrafu. Jego wstępne, dobrze przeprowadzone badanie i wyraziste wyniki takiego badania wariograficznego trudno jest odrzucić przez jakikolwiek Wysoki Sąd, do którego strony zwracają się z wnioskiem dowodowym o przeprowadzenie takiego badania. Taki załącznik w postaci sprawozdania z badania najczęściej przekonują Wysoki Sąd o potrzebie przeprowadzenia ekspertyzy wariograficznej.